Zgodnie z art. 57 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej „KRO”) „Orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia”. J. Gajda [w:] K. Pietrzykowski, KRO. Komentarz, art. 57, Warszawa 2020 wskazuje, że „Przypisanie małżonkowi winy w spowodowaniu rozkładu pożycia wymaga ustalenia, że zostały naruszone obowiązki małżeńskie*(o obowiązkach małżeńskich pisałem we WPISIE) na skutek bądź umyślnego, bądź nieumyślnego zachowania się (postępowania). Jak się jednak przyjmuje, nie każde naruszenie obowiązków stanowi o winie małżonka, a jedynie to, które będzie miało wpływ na spowodowanie albo utrwalenie rozkładu pożycia małżeńskiego. […] Stwierdzenie w wyroku rozwodowym winy małżonka w powstaniu rozkładu pożycia stanowi ujemną ocenę moralną jego postępowania, która może pociągać za sobą skutki prawne”.

Zatem w procesie rozwodowym sąd jest zobowiązany rozstrzygać, który z małżonków ponosi odpowiedzialność za trwały i zupełny rozpad małżeństwa, o ile nie składają zgodnego wniosku o zaniechanie orzeczenia o winie. Stwierdzenie winy rozpadu małżeństwa wynika ze sprawowanego przez Państwo szczególnego nadzoru i opieki prawnej Nad małżeństwem i dążenia do urzeczywistnienia zasady trwałości małżeństwa. Jeżeli któryś z małżonków postanawia swoim zachowaniem zerwać więzi małżeńskie, Państwo orzeczeniem o winie dokonuje negatywnej oceny postępowania takiego małżonka.

Orzeczenie o wyłącznej winie rozkładu pożycia małżeńskiego ma znaczenie również dla kwestii alimentów od małżonka (art. 60 KRO) oraz braku dziedziczenia małżonka, jeżeli przed śmiercią spadkodawca wystąpił z pozwem rozwodowym o orzeczenie wobec małżonka rozwodu z wyłącznej jego winy a żądanie było uzasadnione (art. 940 KC). Konsekwencje finansowe mogą być zatem dla małżonka wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa bardzo wymierne.

T. Smyczyński [w:] System Prawa Prywatnego, t. 11, red. T. Smyczyński, 2014, s. 220 podkreślił, że „Obowiązek wierności jest rezultatem związania z drugą osobą całego życia osobistego człowieka, które wyklucza osoby trzecie z najbardziej intymnych kontaktów”. Zdradę małżonka KRO traktuje jako naruszenie przez niego obowiązku wspólnego pożycia, wzajemnej pomocy oraz wierności w związku, wynikającego z art. 23 KRO.

Przytaczam kilkanaście wyroków sądowych, w których judykatura rozwinęła pojęcie zdrady i zerwania więzi małżeńskiej w wyniku zdrady, jako przyczyny uzasadniającej rozwód z wyłącznej winy zdradzającego małżonka:

1. w wyroku z dnia 6 maja 1997 r., sygn. akt: I CKN 86/97 Sąd Najwyższy wskazał, że „Zdrada narusza normy moralne i jest przejawem rażącej nielojalności wobec współmałżonka. Małżonek dopuszczający się zdrady z reguły bywa uznawany winnym rozkładu pożycia”;

2. w wyroku z dnia 16 września 1999 r., sygn. akt: II CKN 486/98 Sąd Najwyższy wskazał, że „Dochowanie wierności, która stosownie do art. 23 k.r.o. jest jednym z obowiązków każdego z małżonków, nie polega jedynie na utrzymywaniu stosunków płciowych przez małżonków tylko ze sobą i powstrzymywaniu się od kontaktów seksualnych z innymi osobami. Naruszeniem obowiązku wierności jest także takie zachowanie się małżonka, które sprawia pozory naruszenia tego obowiązku. W szczególności jest nim zachowanie się małżonka wobec osoby trzeciej wskazujące na nawiązanie między nimi więzi erotyczno-emocjonalnej, mogące nasuwać podejrzenie zdrady małżeńskiej lub inny sposób wykraczający poza granice postępowania zakreślone powszechnie przyjętymi normami obyczajowości i przyzwoitości”;

3. w wyroku z dnia 8 grudnia 2000 r., sygn. akt: I CKN 1129/99 Sąd Najwyższy wskazał, że „I choć art. 23 krio stanowi m.in. o małżeńskim obowiązku wierności, to zakresu tego obowiązku nie można przecież odnosić li tylko do wąsko rozumianej płaszczyzny kontaktów seksualnych, ale należy nim również obejmować powinność zachowania wobec siebie wzajemnej lojalności w postępowaniu i wzajemnego poszanowania godności. Zachowanie przeto dające się ocenić jako moralnie naganne może być w okolicznościach konkretnej sprawy uznane za zawinione spowodowania rozkładu pożycia małżeńskiego”;

4. w wyroku z dnia 12 marca 2010 r., sygn. akt: I ACa 51/10 Sąd Apelacyjny w Katowicach stwierdził, że „Podkreślić należy, iż do przyjęcia winy pozwanego w powstaniu rozkładu pożycia nie jest konieczne udowodnienie pozwanemu zdrady, wystarczy, że zachowanie się pozwanego wskazywało na pozory zdrady. Natomiast zbyt częste przebywanie przez pozwanego w towarzystwie innej kobiety, jej wizyta u niego w domu podczas nieobecności żony, częsty kontakt telefoniczny, zdjęcia tej kobiety w aparacie fotograficznym pozwanego mogły wywołać u powódki uzasadnione podejrzenie, iż pozwany jest związany z tą kobietą i już to wystarczy do przyjęcia zawinienia pozwanego w rozkładzie pożycia, gdyż pozwany swym zachowaniem naruszył obowiązek wierności skonkretyzowany w art. 23 k.r.i.o.p. co miało wpływ na powstanie rozkładu”;

5. w orzeczeniu z dnia 26 marca 1952 r., sygn. akt: C 813/51 Sąd Najwyższy wskazał, że „Związanie się małżonka z inną osobą węzłem uczuciowym, w którym wprawdzie nie dochodzi do cudzołożnych stosunków, ale któremu towarzyszą wyznania miłości i pocałunki, może być odczute przez drugiego małżonka jako naruszenie, a nawet zerwanie więzi uczuciowej i moralnej, która łączyła małżonków, i może być, zależnie od okoliczności, uznane za ważną przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego”;

6. w orzeczeniu z dnia 7 września 1954 r., sygn. akt: C 1255/53 Sąd Najwyższy podkreślił, że „W wypadku gdy jeden małżonek upoważniony przez drugiego do zdrady małżeńskiej dopuści się jej, to zdrada taka stanowi ważny powód w rozumieniu art. 29 § 1 k.r. zawiniony przez małżonka, który się jej dopuścił. Obowiązek wierności bowiem nie podlega dyspozycji małżonków, którzy winni go wykonywać bez względu na pogląd drugiego małżonka na tę kwestię, albowiem zachowywanie wierności małżeńskiej należy do istoty małżeństwa”. Zdrada za zgodą nie uniewinnia zdradzającego, a w takiej sytuacji małżonkowie winni się przed zaniechaniem wierności rozstać i rozwieść;

Jeżeli dotyczy Cię jedna z powyższych sytuacji, możesz wystąpić do właściwego Sądu Okręgowego z powództwem rozwodowym, żądając rozwiązania małżeństwa z wyłącznej winy drugiego małżonka.

W pozwie będziesz musiał określić sytuację, z której wywodzisz zdradę – czyli jedną z tych, sytuacji niedochowania obowiązku wierności, o których opowiedziało powyżej przytoczone orzecznictwo.

Po przeprowadzeniu rozprawy, sąd wydając wyrok rozwiązujący małżeństwo będzie musiał stwierdzić że 1) pozwany małżonek ponosi winę rozkładu pożycia małżeńskiego albo 2) pozwany małżonek nie ponosi winy rozkładu pożycia małżeńskiego albo 3) małżonkowie oboje ponoszą winę rozkładu pożycia małżeńskiego albo 4) żaden z małżonków nie ponosi winy rozkładu pożycia małżeńskiego (np. przy zaginięciu małżonka, który się po 20 latach odnalazł).

Z kolei szczegóły zdrady, stanowiącej podstawę rozstrzygnięcia wyroku sądu o winie rozkładu pożycia małżonków, zostaną opisane przez Sąd w uzasadnieniu wyroku, wraz z omówieniem na podstawie jakich dowodów ustalony został fakt niedochowania wierności.

***

Zdrada małżeńska jest przez polskie prawo uznane za wysoce naganne zachowanie małżonka. Zgodnie z art. 18 Konstytucji RP małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny znajduje się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej. Niedochowanie wierności małżonkowi przez drugiego małżonka, stanowi wyraz zerwania jednej z najbardziej intymnych relacji zachodzących między ludźmi, opartej na całkowitym zaufaniu i bezpieczeństwie. Polskie prawo traktuje takie zachowanie bardzo nagannie, wiążąc z nim daleko idące konsekwencje prawne.

Jedynie w rękach małżonka zdradzonego pozostaje fakt, czy będzie dochodzić sądowego stwierdzenia wyłącznej winy rozpadu małżeństwa przez zdradzającego małżonka, czy z różnych przyczyn, z tego zrezygnuje.

Jeżeli szukasz pomocy w kwestii uzyskania rozwodu z winy Twojego małżonka, szczególnie jeżeli Cię zdradził, zapraszam do kontaktu i skorzystania z PORADY PRAWNEJ, a przedstawię Ci możliwości działania oraz poprowadzę Twoją sprawę rozwodową.