Uprzednim wpisem omawiałem zagadnienia dotyczące przypadków nakładania administracyjnej kary pieniężnej, przesłanek jej nałożenia oraz przesłanek dotyczących każdorazowego wymiaru administracyjnej kary pieniężnej.

Dzisiaj chciałbym podpowiedzieć co strona powinna robić już po wydaniu ostatecznej i prawomocnej decyzji administracyjnej nakładającej na stronę administracyjną karę pieniężną. Każde rozstrzygnięcie sądu czy organu administracji publicznej, po jego uprawomocnieniu się, podlega wykonaniu, otwierając etap wykonawczy. Prawomocny wyrok karny jest kierowany do wydziału wykonawczego sądu orzekającego w pierwszej instancji, celem wprowadzenia kary, zarejestrowania, obliczenia wszystkich terminów, ewidencjonowania należnych należności za koszty sądowe od skazanego. Wyrok zasądzający sądu cywilnego po uzyskaniu klauzuli wykonalności zazwyczaj zostaje skierowany do przymusowego wykonania przez komornika sądowego. Analogicznie ostateczne i prawomocne decyzje administracyjne nakładające obowiązek zapłaty pieniędzy, tak jak decyzja o nałożeniu administracyjnej kary pieniężnej, również podlega wykonaniu.

W etapie wykonawczym, czyli od dnia, od którego strona zobowiązana w decyzji o nałożeniu administracyjnej kary pieniężnej, powinna już zapłacić karę organowi administracji publicznej, możliwe jest skorzystanie przez stronę z ulg w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej, do czego zawsze zachęcam, gdyż nigdy nie należy rezygnować z przyznanych praw, mogących przynieść stronie znaczną korzyść majątkową.

Zgodnie z art. 189k § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego (dalej „KPA”) „Organ administracji publicznej, który nałożył administracyjną karę pieniężną, na wniosek strony, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem publicznym lub ważnym interesem strony, może udzielić ulg w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej, przez:

1) odroczenie terminu wykonania administracyjnej kary pieniężnej lub rozłożenie jej na raty;

2) odroczenie terminu wykonania zaległej administracyjnej kary pieniężnej lub rozłożenie jej na raty;

3) umorzenie administracyjnej kary pieniężnej w całości lub części;

4) umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub części”.

Zatem, jeżeli jesteś tym nieszczęśnikiem, wobec którego organ administracji publicznej wydał już ostateczną i prawomocną decyzję nakazującą obowiązek zapłaty administracyjnej kary pieniężnej, powinieneś złożyć wniosek o udzielenie ulgi w wykonaniu tej kary z uwagi na Twój ważny interes, należycie go uzasadniając. We wniosku możesz określić, o który rodzaj ulgi wnioskujesz, przy czym ja zawsze będę radził wnioskować w sposób kaskadowy – „Wnoszę o umorzenie w całości nałożonej administracyjnej kary pieniężnej, ewentualnie o umorzenie w części, a w przypadku nieumorzenia o odroczenie terminu spłaty i rozłożenie jej w całości na raty na okres XX lat”. Formułowanie wniosku w sposób „ewentualny”, kaskadowy, w myśl zasady „Od największego do najmniejszego”, powoduje obowiązek rozpatrzenia przez organ administracji publicznej możliwości zastosowania wszystkich wnioskowanych rodzajów ulg i potencjalnie zwiększa szanse na uzyskanie najlepszej ulgi.

Dodatkowo, co bardzo istotne, zawsze należy zweryfikować ustawę ustanawiającą określoną administracyjną karę pieniężną, czyli tę podaną w decyzji o nałożeniu administracyjnej kary pieniężnej, gdyż mogą tam zostać określone inne zasady i przesłanki udzielania ulg w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej.

Pierwszą ulgą, którą ustanawia art. 189k § 1 pkt 1) KPA jest odroczenie terminu wykonania administracyjnej kary pieniężnej. Należy zauważyć, że zgodnie z art. 189i § 1 KPA „Zaległą administracyjną karą pieniężną jest kara niezapłacona w terminie”. Kiedy i skąd powinien wynikać termin zapłaty administracyjnej kary pieniężnej?

Po pierwsze przepisy ustanawiające administracyjną karę pieniężną mogą jednocześnie ustanawiać termin do kiedy taka kara powinna zostać zapłacona – przykładowo zgodnie z art. 66g ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. 2022 poz. 672) „Administracyjną karę pieniężną uiszcza się w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o wymierzeniu administracyjnej kary pieniężnej stała się ostateczna, odpowiednio na rachunek bankowy: […]”. W takim przypadku, termin wynika z ustawy, a organ administracji publicznej winien pouczyć o tym w decyzji o nałożeniu administracyjnej kary pieniężnej.

Po drugie – jeżeli termin zapłaty administracyjnej kary pieniężnej nie wynika z ustawy, organ administracji publicznej w decyzji nie może go sobie dowolnie ustanowić. W takim przypadku, administracyjna kara pieniężna powinna być zapłacona w terminie wyznaczonym przez organ administracji publicznej w wezwaniu do zapłaty, które kierowane powinno być wobec strony po uzyskaniu przez decyzję przymiotu ostateczności.

Prócz samego odroczenia terminu zapłaty, strona może dodatkowo wnosić o rozłożenie administracyjnej kary pieniężnej na raty. Jeżeli w ustawach szczególnych nie są przewidziane konkretne zasady, strona wręcz swobodnie może wskazać postulowany czas trwania rozłożenia na raty administracyjnej kary pieniężnej oraz częstotliwość płatności – przykładowo miesięcznie, kwartalnie albo rocznie. Identyczne reguły odnoszą się do administracyjnej kary pieniężnej zaległej, czyli tej, której termin płatności minął bezskutecznie.

Kolejną i najdalej idącą ulgą w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej jest jej umorzenie w całości albo w części. Nie istnieje tutaj szczególna filozofia – z uwagi na ważny interes publiczny lub ważny interes strony, na wniosek strony, organ administracji publicznej może wydać decyzję, którą nawet w całości umorzy ciążącą wobec strony administracyjną karę pieniężną.

Jest to zdecydowanie najbardziej korzystna ulga dla strony, jednakże niestety, decyzja organu administracji publicznej zawsze ma charakter uznaniowy, czyli zależy tylko od uznania organu administracji publicznej, czy z przedstawionych we wniosku dowodów oraz jego uzasadnienia według organu wynika, że zachodzi przesłanka „ważnego interesu publicznego lub ważnego interesu strony”.

Stankiewicz [w:] Hauser, Wierzbowski, Komentarz KPA, art. 189k, wyd. 6 Warszawa 2020 wskazał, że „Ważny interes publiczny to pojęcie ocenne, którego wykładnia została pozostawiona organowi administracji publicznej. Z kolei pojęcie ważnego interesu strony zostało już sprecyzowane przez judykaturę. Z ważnym interesem strony będziemy mieli do czynienia w sytuacji, w której egzekucja kary, z uwagi na osobistą sytuację zobowiązanego oraz jego najbliższych i zależnych od niego osób (wyr. NSA z 18.10.2016 r., II FSK 2579/14), prowadziłaby do rezultatów niesprawiedliwych, trudnych do zaakceptowania z punktu widzenia systemu prawa”.

Naczelny Sąd Administracyjny w przywołanym wyroku z 18 października 2016 r., sygn. akt: II FSK 2579/14 wskazał, że „Najogólniej rzecz biorąc, spełnienie przesłanki ważnego interesu podatnika wiąże się z istnieniem po jego stronie szczególnych powodów, powodujących że żądanie pełnej i terminowej zapłaty podatku może zachwiać podstawami egzystencji podatnika i (lub) osób zależnych od niego. Rozpatrujący niniejszą sprawę skład orzekający aprobuje również pogląd wyrażony w wyroku NSA z 10 marca 2010 r., sygn. akt I FSK 31/08 (publik. CBOSA), że pojęcia ważnego interesu podatnika nie można ograniczać tylko i wyłącznie do sytuacji nadzwyczajnych, czy też zdarzeń losowych uniemożliwiających uregulowanie zaległości podatkowych, albowiem pojęcie to funkcjonuje w zdecydowanie szerszym znaczeniu, uwzględniającym nie tylko sytuacje nadzwyczajne, ale również normalną sytuację ekonomiczną podatnika, wysokość uzyskiwanych przez niego dochodów oraz wydatków, a w tym względzie również wydatków ponoszonych w związku z ochroną zdrowia własnego lub członków najbliższej rodziny (koszty leczenia). W związku z tym w postępowaniu podatkowym wszczętym wnioskiem podatnika o przyznanie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych szczególny nacisk winien być położony właśnie na analizę sytuacji ekonomicznej podatnika”.

Zatem podsumowując, wniosek o udzielenie ulgi poprzez umorzenie administracyjnej kary pieniężnej powinien zawierać dowody oraz uzasadnienie, które szczególnie wnikliwie będzie się koncentrować na sytuacji ekonomicznej strony, jego dochodach, zobowiązaniach, wydatkach na ochronę zdrowia rodziny, a także jeżeli zaistniała – opisanie sytuacji nadzwyczajnej.

***

Ulgi w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej to nic innego, jak dodatkowa instytucja prawna, mająca zapewnić sprawiedliwość i elastyczność prawa administracyjnego. Możesz się zgodzić, że życie potrafi się wymknąć poza przewidywalny schemat. Wyobraźmy sobie taką sytuację, że po nałożeniu administracyjnej kary pieniężnej w wysokości 100.000 zł strona uległa wypadkowi, tracąc możliwości zarobkowe, stając się całkowicie niezdolną do pracy.

Gdyby nie możliwość wnioskowania o zastosowanie ulgi w postaci umorzenia czy odroczenia terminu spłaty albo rozłożenia na raty, wydaje się, że w wielu sytuacjach utrzymanie obowiązku zapłaty takiej kary w pełnej wysokości, w poczuciu społecznym i indywidualnym mogłoby być rażąco niesprawiedliwe, a często wprost niemożliwe, gdyż w pierwszej kolejności strona będzie zaspokajała potrzeby związane ze swoim życiem, leczeniem i rehabilitacją, a później pomyśli o uregulowaniu administracyjnej kary pieniężnej.

Konsekwentnie zatem powtórzę – nigdy nie rezygnuj z możliwości polepszenia swojej sytuacji prawnej i wnioskuj o zastosowanie każdego prawnego rozwiązania, które może przynieść Ci korzyść.

***

Jeżeli nie wiesz, w jaki sposób wnioskować o ulgi w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej, umów się na PORADĘ PRAWNĄ, a zanalizują Twoją sprawę administracyjną i wyjaśnię Ci prawne możliwości działania. Zapraszam.