Dzisiaj omawiam zagadnienie punktów karnych. Z informacją o „grożących punktach karnych” spotykamy się już na etapie odbywania kursu przygotowującego do egzaminu na prawo jazdy. Punkty karne to nic innego jak dodatkowa dolegliwość za popełniane przez kierowców wykroczenia, mogące skutkować zatrzymaniem prawa jazdy aż do definitywnej utraty uprawnienia do kierowania pojazdami. Bez dwóch zdań to skomplikowane prawnie zagadnienie, bo przede wszystkim regulacja jest rozrzucona po trzech ustawach:

1) z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (tekst jedn.: Dz. U. 2023 poz. 622, zwana dalej „uKP”);

2) z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. 2022 poz. 988) oraz

3) z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (tekst jedn.: Dz. U. 2022 poz. 2151).

UKP ustanawia obowiązki sprawowania nieustannej kontroli nad kierowcami pojazdów, tak aby warunki uzyskania prawa jazdy oraz jego dalszego posiadania pozostawały zawsze spełnione. Zgodnie z art. 96 ust. 1 uKP „Kierowca […] podlega nadzorowi w zakresie: 1) przestrzegania przepisów ruchu drogowego; 2) spełniania wymagań określonych dla uzyskania i posiadania dokumentu stwierdzającego posiadanie uprawnienia do kierowania pojazdem […]”. Jednym z prawnych warunków dalszego posiadania prawa jazdy jest nieprzekroczenie dopuszczalnej (maksymalnej) liczby punktów karnych.

Formą kontroli przestrzegania przepisów ruchu drogowego, z którą zapewne każdy kierowca miał w życiu styczność, jest ta dokonywana przez organy kontroli ruchu drogowego – przykładowo Policję. W przypadku stwierdzenia naruszenia określonych norm ruchu drogowego, Policja jest zobowiązana nakładać mandat karny albo w przypadku odmowy jego przyjęcia, występować do sądu rejonowego z wnioskiem o ukaranie za popełnione wykroczenie. Jednocześnie zawsze Policjant informuje przy nakładaniu mandatu karnego, o rodzaju wykroczenia, opisując zachowanie kierowcy wraz z jego kwalifikacją prawną. Na końcu podaje wysokość punktów karnych związanych z wykroczeniem.

Zgodnie z art. 98 ust. 1 uKP „Kierowca […], która kierując pojazdem popełniła naruszenie przepisów ruchu drogowego stwierdzone mandatem karnym, prawomocnym wyrokiem sądu lub orzeczeniem organu orzekającego w sprawie o naruszenie w postępowaniu dyscyplinarnym, otrzymuje punkty odpowiadające temu naruszeniu z dniem uprawomocnienia się rozstrzygnięcia”.

Innymi słowy punkty karne to dodatkowa dolegliwość, którą ustawa nakłada na kierowców naruszających zasady ruchu drogowego i tylko w przypadku prawomocnego rozstrzygnięcia – prawomocnie przyjętego mandatu karnego (wobec którego nie można złożyć wniosku o uchylenie) oraz od prawomocnego wyroku sądu stwierdzającego popełnienie wykroczenia.

Zgodnie z art. 98 ust. 2 uKP „Naruszeniu, o którym mowa w ust. 1, odpowiada określona liczba punktów w skali od 1 do 15, w zależności od stopnia zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego i wagi naruszenia”, a zgodnie z art. 98 ust. 3 uKP „W przypadku jednoczesnego popełnienia kilku naruszeń przez osobę, o której mowa w ust. 1, punkty im odpowiadające sumuje się. Jeżeli suma punktów odpowiadających naruszeniom przekracza 15, osoba ta otrzymuje 15 punktów”.

Powyższe oznacza, że ustawowo jest limitowana waga i ranga naruszenia, za które kierowcy przyznana zostanie określona liczba punktów karnych. W przypadku stwierdzenia popełnienia kilku naruszeń, punkty się sumuje, aż do maksymalnej granicy 15 punktów przyznanych jednym mandatem albo w związku z jednym prawomocnym ukaraniem przez sąd rejonowy. Zgodnie z art. 98 ust. 4 uKP dane są przekazywane do centralnej ewidencji kierowców i od tego momentu będą widoczne dla każdego organu państwowego, stanowiąc cenne informacje o popełnionym wykroczeniu i stosunku ukaranego do przestrzegania prawa.

Zgodnie z art. 98a ust. 2 uKP „Kierowca […] jest obowiązana poddać się badaniu psychologicznemu w zakresie psychologii transportu, jeżeli: 1) przekroczyła liczbę 24 punktów otrzymanych za naruszenia przepisów ruchu drogowego;[…]”¸ a zgodnie z art. 98a ust. 3 uKP „Kierowca […] jest obowiązana ukończyć kurs reedukacyjny w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego, jeżeli: 1) przekroczyła liczbę 24 punktów otrzymanych za naruszenie przepisów ruchu drogowego;[…].

Zatem skutkiem nagromadzenia 25 punktów karnych jest w pierwszej kolejności konieczność odbycia przez kierowcę badania psychologicznego oraz ukończenia kursu reedukacyjnego, który za obowiązkową odpłatnością przeprowadzają WORDy (Wojewódzkie Ośrodki Ruchu Drogowego).

Nad obowiązkiem odbycia kursu reedukacyjnego i badania psychologicznego czuwa starosta, który po powzięciu informacji o przekroczeniu liczby 24 punktów karnych przez kierowcę, wysyła kierowcy z urzędu informację o obowiązku poddania się badaniu psychologicznemu i kursowi reedukacyjnemu (art. 98a ust. 4 uKP).

Finalnie, zgodnie z art. 101 ust. 1 i 2 uKP kierujący jest zobowiązany do przedstawienia, w terminie miesiąca od dnia otrzymania powyższej pisemnej informacji starosty, zaświadczenia z WORD o ukończeniu kursu reedukacyjnego w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz orzeczenia psychologicznego.

Jeżeli starosta w terminie miesiąca od dnia przesłania kierowcy informacji starosty nie otrzyma zaświadczenia oraz orzeczenia psychologicznego, konsekwencje przekroczenia terminu są niestety dotkliwe, bo starosta ma obowiązek na podstawie art. 102 ust. 1 pkt 2) ppkt c) lub ust. 1 pkt 2) ppkt b) uKP wydać decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy.

W takim już przypadku, kierowanie pojazdem pomimo zatrzymanego prawa jazdy oznaczałoby popełnienie przestępstwa z art. 180a Kodeksu karnego „Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu, prowadzi pojazd mechaniczny, nie stosując się do decyzji właściwego organu o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”.

Z tych powodów niezwykle istotne pozostaje aby został przypilnowany termin miesięczny po otrzymaniu informacji starosty, z uwagi na dostępność miejsc na kursach reedukacyjnych i dostępność psychologa, celem wyrobienia się w terminie miesięcznym z przekazaniem staroście wymaganych dokumentów.

Może się zdarzyć sytuacja, że po ukończeniu w wymaganym terminie kursu reedukacyjnego oraz przedstawieniu staroście wymaganego orzeczenia psychologicznego oraz zaświadczenia WORD, ponownie wskutek popełnionych wykroczeń, zostaną nałożone na kierującego mandaty karne lub prawomocne skazania za wykroczenia drogowe, przez co licznik punktów karnych ponownie osiągnie liczbę 25. Wtedy uKP w art. 103 ust. 1 zobowiązuje starostę do wydania decyzji administracyjnej orzekającej cofnięcie uprawnienia do kierowania pojazdami, jeżeli w ciągu 5 lat od otrzymania pisemnej informacji starosty o konieczności odbycia kursu reedukacyjnego w WORD oraz badania psychologicznego doszło do przekroczenia liczby 24 punktów karnych.

Innymi słowy, ponowne przekroczenie liczby 24 punktów karnych powoduje utratę uprawnień do kierowania pojazdami – każdorazowe prowadzenie wtedy pojazdu jest przestępstwem określonym w art. 180a K.K., za które grozi grzywna, 2 lata ograniczenia wolności albo 2 lata pozbawienia wolności.

Sytuacje usuwania punktów karnych z centralnej ewidencji kierowców reguluje art. 98 ust. 5 uKP. Zwrócenia uwagi wymaga fakt, że informacja o punktach karnych zostaje już usunięta z upływem dwóch lat /2/ od uiszczenia grzywny, po uzyskaniu informacji o ukończeniu przez kierowcę kursu reedukacyjnego w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Informacja o popełnionym wykroczeniu drogowym z centralnej ewidencji kierowców z kolei, zgodnie z art. 98 ust. 6 uKP zostaje usunięta po upływie 5 lat od dnia uprawomocnienia rozstrzygnięcia i uiszczeniu nałożonej za nie grzywny.

***

Łatwo można zauważyć, że omawiane zagadnienie jest zagmatwane. Chcę, abyś miał świadomość, że sposób w jaki się poruszasz na drodze publicznej ma niebagatelne znaczenie – już nie tylko dla bezpieczeństwa osób trzecich, ale także dla Twojej sytuacji. Wyraźnie widoczna jest tendencja zaostrzania prawa administracyjnego oraz karnego celem zwiększenia bezpieczeństwa ruchu drogowego i warto mieć to na uwadze zanim stanie się przed wymiarem sprawiedliwości.

W dzisiejszych czasach zatrzymanie prawa jazdy, a przez to utrata uprawnień do kierowania pojazdem, jest niezwykle prostą sprawą i zarazem niezwykle trudną do obronienia. Punkty karne, jako dodatkowa dolegliwość za popełniane nawet drobne wykroczenia walnie mogą się przyczynić do konieczności pozostawienia kluczyków w domu i skorzystania z transportu publicznego.

***

Jeżeli nie wiesz, w jaki sposób zredagować wniosek o uchylenie prawomocnego mandatu karnego, zachęcam do umówienia się na PORADĘ PRAWNĄ, a zanalizuję Twoją sprawę i przedstawię Ci prawne możliwości działania.