Ostatnimi czasy miałem przyjemność udzielenia pomocy klientom-cudzoziemcom z Ukrainy w sprawie alimentacyjnej. Otóż rodzic będący obywatelstwa ukraińskiego wraz ze swoimi małoletnimi dziećmi obywatelstwa ukraińskiego, przebywający w związku z wojną na terytorium RP, przestał otrzymywać od drugiego rodzica obywatela Ukrainy środki na zaspokojenie potrzeb dzieci, przy czym para nie jest małżeństwem. Poprosił mnie o uregulowanie sprawy alimentacyjnej i wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

Na pierwszy rzut oka wydaje się niby zwykłą, sztampową sprawą alimentacyjną – ale tak nie jest. Dzisiejszym wpisem chciałbym zwięźle omówić zagadnienie sposobu i możliwości dochodzenia w Polsce przed polskim sądem uregulowania sprawy alimentacyjnej między obywatelami Ukrainy – rodzicami a dziećmi, bo kwestia od strony prawnej jest niezwykle ciekawa i trudna, a zarazem krąży po internecie bardzo dużo wprowadzających w błąd artykułów.

W pierwszej kolejności należy ustalić, które na terytorium RP będzie właściwe prawo wobec obywateli Ukrainy – czy polski Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy oraz Kodeks postępowania cywilnego czy prawo ukraińskie. Dodatkowo trzeba mieć na uwadze, że Polska jest członkiem Unii Europejskiej, więc prawo unijne, w tym umowy międzynarodowe zawierane przez UE z Ukrainą mogą również regulować zagadnienie.

Wskazuję, że znajdują tu zastosowanie dwa akty prawne:

1. Polska z Ukrainą w roku 1993 r. zawarły dwustronną umowę międzynarodową o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych, sporządzoną w Kijowie dnia 24 maja 1993 r. (Dz. U. 1994 nr 96 poz. 465) oraz

2. Protokół o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych sporządzony w Hadze w 2007 r., który obowiązuje Ukrainę od 1 grudnia 2022 r. w związku z ukraińską ustawą o ratyfikacji protokołu o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych.

Zgodnie z art. 28 ust. 1 umowy polsko-ukraińskiej z 1993 r. „Stosunki prawne między rodzicami a dziećmi, w tym roszczenia alimentacyjne na rzecz dzieci, podlegają prawu tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest dziecko” a zgodnie z art. 28 ust. 3 „W sprawach wymienionych w ustępach 1 i 2 właściwe są organy tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest dziecko, jak również organy tej Umawiającej się Strony, na której terytorium dziecko ma miejsce zamieszkania”.

Zatem w powyższym przypadku wchodziłoby w grę stosowanie w Polsce prawa ukraińskiego przez sąd polski z racji zamieszkiwania dziecka na terytorium RP.

Jednakże zgodnie z art. 3 ust. 1 Protokołu Haskiego z 2007 r. „Zobowiązania alimentacyjne podlegają prawu państwa, w którym wierzyciel ma miejsce zwykłego pobytu, chyba że niniejszy protokół stanowi inaczej”. Powyższe oznacza z kolei, że sąd polski powinien stosować prawo polskie – polski Kodeks rodzinny i opiekuńczy orzekając zasądzenie alimentów w Polsce na rzecz dziecka-obywatela Ukrainy od rodzica obywatela Ukrainy.

Co w takim razie decyduje kiedy Sąd w Polsce powinien stosować ukraińskie prawo alimentacyjne a kiedy polski kodeks rodzinny i opiekuńczy? Odpowiedź stanowi data powstania wymagalnego roszczenia uprawnionego dziecka.

Ukraina ustawą z dnia 1 lipca 2022 r. o ratyfikacji protokołu o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych postanowiła wprowadzić go w życie 1 grudnia 2022 r. Oznacza to, że do wymagalnych roszczeń ukraińskich dzieci wobec ukraińskich rodziców powstałych do dnia 30 listopada 2022 r. Sąd RP będzie stosował prawo ukraińskie a do wymagalnych roszczeń powstałych od 1 grudnia 2022 r. Sąd RP będzie stosował polski Kodeks rodzinny i opiekuńczy.

Tak wskazał M. Pilich [w:] J. Turłukowski, M. Pilich, Polsko-ukraińska umowa o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych. Komentarz do przepisów o sprawach cywilnych, Warszawa 2023, art. 28 twierdząc, że „Jeśli natomiast chodzi o alimenty wobec dziecka, to dla zobowiązań za okres do 1.12.2022 r. w stosunkach dwustronnych nadal należy stosować normę kolizyjną art. 28 ust. 1 umowy polsko-ukraińskiej; natomiast po tej dacie podlegają one już prawu wskazanemu przez protokół haski z 2007 r., który jako późniejszy traktat (lex posterior) zastąpił umowę dwustronną”.

Celem uzupełnienia powyższej analizy, wskazuję, że zgodnie z art. 1103³ § 1 KPC „Sprawy o alimenty oraz sprawy o roszczenia związane z ustaleniem pochodzenia dziecka należą do jurysdykcji krajowej także wtedy, gdy powodem jest uprawniony, który ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej”.

Oznacza to, że polski kodeks postępowania cywilnego również podkreśla, że sąd polski jest właściwy do orzekania w sprawach alimentacyjnych cudzoziemców, jak w powyższym przykładzie w procesie dziecka obywatela Ukrainy wobec ojca obywatela Ukrainy o zasądzenie alimentów.

***

Podsumowując, w Polsce możliwe jest uzyskanie zasądzającego alimenty wyroku w układzie dziecko cudzoziemiec obywatelstwa ukraińskiego od ojca/matki obywateli ukraińskich, który następnie może zostać skierowany do komornika celem jego przymusowego egzekwowania.

Koniecznym w tej sprawie jest w pierwszej kolejności złożenie pozwu do sądu rejonowego wraz z dowodami wykazującymi usprawiedliwione codzienne potrzeby materialne małoletniego i jego koszty utrzymania, a następnie po wydaniu i uprawomocnieniu wyroku, skierowanie wniosku o wszczęcie egzekucji do komornika.

Jeżeli zatem nie wiesz, czy możesz dochodzić w Polsce alimentów od partnera/męża na rzecz dzieci – odpowiadam jednoznacznie MOŻESZ, a wręcz POWINNAŚ/POWINIENEŚ, bo to pieniądze należne dziecku na jego utrzymanie od jego rodzica.

Jeżeli szukasz pomocy przy uzyskaniu alimentów dla dziecka, zapraszam do kontaktu i skorzystania z PORADY PRAWNEJ, a przedstawię Ci możliwości działania oraz poprowadzę Twoją sprawę.