W tym wpisie chciałbym poruszyć kwestię tego, co w mojej ocenie w prawie jest najbardziej istotne. Gdybym spytał każdego z Czytelników osobno „Co uważasz za najistotniejsze w prawie ?”, każda uzyskana odpowiedź byłaby inna.

Zapewne jeden odpowiedziałby, że prawo daje możliwość wyciągania konsekwencji wobec osób łamiących prawo. Ktoś inny by powiedział, że prawo ma zapewniać bezpieczeństwo i spokój w społeczeństwie, a jeszcze inny, że ma umożliwić kontrolowanie osób pełniących funkcje publiczne przed samowolą i nadużyciami.

Każdy z nas inaczej rozumie pojęcie „prawo”, inną ma jego wizję. Różnimy się, jesteśmy niepowtarzalni – mamy inną wiedzę, doświadczenie, przeszliśmy inną drogę edukacji, wykształcenie, umiejętności, poglądy moralne, etyczne i przyjmowane postawy. Jakby tego było mało, zmieniają się z biegiem czasu.

I podkreślam, że na swój sposób każdy z Was miałby rację – tylko zaznaczam, że w mojej ocenie wymienione odpowiedzi opisują szczegółowe funkcje prawa, a najistotniejsza jest „normatywność prawa”.

Słownik języka polskiego PWN wskazuje, że przymiotnik „normatywny” oznacza ustalający obowiązujące normy lub podlegający normom. Określenie na pierwszy rzut oka niepozorne. Przyznaję wprost, że można jednym uchem wpuścić, drugim wypuścić lub czytając po prostu zescrollować, w ogóle nie zwracając na nie uwagi. Do mnie szczególnie dotarło dopiero na ostatnim roku studiów prawniczych, w trakcie przygotowań do egzaminu z przedmiotu o niewdzięcznej nazwie „Teoria i filozofia prawa”.

Nie pamiętam, który z teoretyków rozważał zagadnienie, jednakże zapamiętałem tylko, że prawo wskazuje wzór postępowania do naśladowania. Inaczej mówiąc, normatywność prawa oznacza, że poprzez prawo każdemu z nas zostaje wskazany sposób w jaki powinniśmy się zachować w określonej sytuacji.

Posłużę się najprostszym przykładem przepisu prawnego powszechnie znanego – zgodnie z artykułem 148 § 1 Kodeksu Karnego „Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności”.

Jaki wzór postępowania prawo ukazuje w przytoczonej normie prawnej? Nie możesz zabić innego człowieka. Nie zachowuj się w żaden sposób, przez który możesz zabić człowieka. Dbaj o życie innego człowieka i tak dalej.

Drugi przykład – zgodnie z artykułem 24 § 1 zdanie pierwsze Kodeksu cywilnego „Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne”.

Jaki wzór postępowania prawo ukazuje w przytoczonej normie prawnej? Nie możesz zagrażać dobrom osobistym drugiego człowieka. Szanuj zdrowie, wolność, godność, cześć drugiego człowieka. Jeżeli zagrozisz naruszeniu dobra osobistego drugiego człowieka, powinieneś natychmiast przestać to robić i tak dalej.

Trzeci bardzo znany przykład – zgodnie z artykułem 415 Kodeksu cywilnego „Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia”.

Jaki wzór postępowania prawo ukazuje w opisanej normie prawnej? Jeżeli wyrządzę innemu człowiekowi szkodę muszę zachować się w taki sposób, by ją naprawić. Nie mogę się zachowywać w taki sposób, by wyrządzać innym szkodę.

Powyższe przykłady stanowią najprostsze przepisy prawne istniejące w polskim prawie. Przedstawiony zabieg może być wykonany z każdym przepisem prawnym, a jest ich bardzo wiele i znacznie bardziej skomplikowanych!

Pamiętaj proszę, że prawo niesie za sobą wzór pożądanego społecznie zachowania, do którego jako jego odbiorca powinieneś się zastosować, chcąc funkcjonować we współczesnym społeczeństwie.