Jedną z niedawnych prowadzonych przeze mnie spraw rozwodowych była sytuacja, w której żona została praktycznie z dnia na dzień po 10 latach małżeństwa opuszczona przez męża. Mąż pod pretekstem wyjazdu do pracy za granicę, kilka dni po wyjeździe przestał się kontaktować ze swoją rodziną.

Podobnych dramatów rodzinnych zachodzi niezliczona liczba. O ile ich przyczyn małżonkowie opuszczeni mogą nie poznać nawet do śmierci, o tyle jednego mogą być pewni – prawo rodzinne cywilne stoi po ich stronie, nazywając sytuację jednostronnym zerwaniem więzi małżeńskiej przez jednego z małżonków. A z taką sytuacją wiążą się doniosłe konsekwencje prawne.

Zgodnie z art. 57 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej „KRO”) „Orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia”. Zatem w procesie rozwodowym sąd jest zobowiązany rozstrzygnąć, który z małżonków ponosi odpowiedzialność za trwały i zupełny rozpad małżeństwa, a sytuacja jednostronnego opuszczenia swojej rodziny przez małżonka zdecydowanie uzasadnia rozwód z wyłącznej winy opuszczającego małżonka.

Winą zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego na gruncie przepisów rozwodowych są takie działania lub zaniechania małżonków, które stanowią naruszenie obowiązków nałożonych na nich przez prawo małżeńskie, czyli szczególnie prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego i przyczyniania się do dobrobytu materialnego i emocjonalnego swej rodziny, wzajemnej pomocy i wspierania się przez małżonków oraz pożycia fizycznego.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 stycznia 2004 r., sygn. akt: IV CK 406/02 wskazał, że „Za zawinione, na gruncie przepisów rozwodowych, uznaje się działania lub zaniechania małżonka będące wyrazem jego woli, które stanowią naruszenie obowiązków wynikających z przepisów prawa małżeńskiego (art. 23 k.r.o., art. 24 k.r.o., art. 27 k.r.o.) lub zasad współżycia społecznego i prowadzą do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia”.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 19 lipca 2018 r., sygn. akt: I ACa 907/17 wskazał, że „W kontekście wskazanej w art. 57 § 1 k.r.o. przesłanki zawinienia w rozkładzie pożycia małżeńskiego, nie mieszczą się wszelkie negatywne zachowania małżonków w czasie funkcjonowania ich związku, ale tylko te, które małżonkowie odczuwali jako destrukcyjne dla ich związku”.

Do takich zawinionych przyczyn zupełnego rozkładu małżeństwa należy między innymi jednostronne opuszczenie swojego małżonka, a przez to opuszczający małżonek staje się wyłącznie winnym (prawnie i moralnie) rozpadu małżeństwa.

Orzecznictwo oraz doktryna prawa cywilnego jednoznacznie uznała, że jednostronne zrywanie więzi małżeńskiej przez jednego z małżonków dowodzi wyłącznej winy rozpadu małżeństwa i orzeczenia rozwodu z wyłącznej winy tego małżonka. Tak m. in.:

1. SN w orzeczeniu z dnia 15 listopada 1951 r., sygn. akt: C 1003/51 wskazał, że „Nieusprawiedliwiony poważnymi względami wyjazd jednego z małżonków do innej miejscowości z zamiarem stałego w niej pobytu nie tylko nie pociąga za sobą obowiązku wyjazdu drugiego małżonka, ale może być uznany za zawinione jego opuszczenie; taką nie usprawiedliwioną zmianą miejsca zamieszkania, posiadającą znamiona zawinionego opuszczenia drugiego małżonka, może być wyjazd męża wywołany chęcią założenia prywatnego przedsiębiorstwa handlowego i osiągania w ten sposób większych dochodów”;

2. SN w orzeczeniu z dnia 8 maja 1951 r., sygn. akt: C 184/51 wskazał, że „Gdy małżonek zrywa więzy małżeństwa, ażeby iść za uczuciem miłości do osoby trzeciej, jego samowolne, faktyczne rozwiązanie małżeństwa musi być uznane za czyn niedozwolony”;

3. Podobnie wskazuje B. Wartenberg-Kempka [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023, art. 57 „Porzucenie współmałżonka niewywołane uzasadnioną przyczyną prowadzi do powstania zawinionego rozkładu pożycia”. Orzecznictwo i doktryna są jednolite – jednostronne zerwanie więzi małżeńskiej bez usprawiedliwionej przyczyny, stanowi naruszenie art. 23 KRO i dowodzi wyłącznej winy małżonka rozkładu pożycia małżeńskiego, który się opuszczenia dopuścił”;

4. SN w orzeczeniu z dnia 8 lutego 1952 r., sygn. akt: C 609/51 wskazał, że „W razie powstania rozkładu pożycia małżeńskiego wskutek opuszczenia męża przez żonę z powodu jego kategorycznego oświadczenia, że z żoną żyć nie będzie, i wezwania jej do opuszczenia domu, należy uznać, że rozkład nastąpił z winy męża”;

5. SN w wyroku z dnia 5 grudnia 1997 r., sygn. akt: I CKN 597/97 podkreślił, że „Opuszczenie przez żonę wraz z dziećmi wspólnego domu, stanowiące reakcję na poważne zagrożenie ze strony męża bezpieczeństwa osobistego i wspólnych dzieci, nie jest moralnie naganne, i nie może być uznane za zawinione spowodowanie rozkładu pożycia małżeńskiego”;

6. Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 13 maja 2005 r., sygn. akt: I ACa 2184/04 stwierdził, że „Jeżeli mąż dopuszcza się wobec żony rękoczynów i używa gróźb karalnych, to jej wyprowadzenie się z domu nie może być uznane za przyczynę rozkładu pożycia”.

Powyższe przykłady pokazują wprost, że nieusprawiedliwione obiektywnymi okolicznościami jednostronne opuszczenie małżonka stanowi o wyłącznej winie rozkładu pożycia małżeńskiego i w sprawie rozwodowej sąd zobowiązany będzie orzec wyłączną winę małżonka opuszczającego.

***

Jeżeli opuścił Cię małżonek, zostawiając Ciebie a być może również Twoje dzieci i nie chce z Tobą mieć żadnego kontaktu, zrywając więź emocjonalną, gospodarczą i fizyczną – możesz wystąpić z pozwem rozwodowym, żądając rozwiązania małżeństwa z wyłącznej winy Twojego małżonka. Prawo cywilne jednoznacznie stoi po Twojej stronie – to nie Ty zniszczyłaś małżeństwo, tylko Twój małżonek i zostanie to stwierdzone wyrokiem.

Jeżeli szukasz pomocy w kwestii uzyskania rozwodu z winy Twojego małżonka, szczególnie gdy Cię opuścił, zapraszam do kontaktu i skorzystania z PORADY PRAWNEJ, a przedstawię Ci możliwości działania oraz poprowadzę Twoją sprawę rozwodową.